Phong cách kiến trúc hậu hiện đại đã mở ra một kỷ nguyên mới trong thiết kế, phá vỡ những quy tắc truyền thống, mang đến những công trình sáng tạo và độc đáo. Hãy cùng ICADVietnam khám phá vẻ đẹp và sự khác biệt của phong cách kiến trúc này qua bài viết dưới đây.
Tóm tắt bài viết
1. Phong cách kiến trúc hậu hiện đại là gì?
Để hiểu đúng về kiến trúc hậu hiện đại, trước tiên cần phải hiểu chủ nghĩa hậu hiện đại là gì?
1.1. Khái quát về chủ nghĩa hậu hiện đại
Chủ nghĩa hậu hiện đại xuất phát từ việc phê phán và từ chối tính đồng nhất và quy chuẩn của chủ nghĩa hiện đại. Trong khi chủ nghĩa hiện đại tập trung vào sự tối giản và chức năng, thì chủ nghĩa hậu hiện đại mở ra một không gian tự do hơn cho sự sáng tạo, nơi mà cá tính và cảm xúc được tôn vinh.
Hậu hiện đại không chỉ giới hạn ở lĩnh vực kiến trúc mà còn lan rộng ra nhiều lĩnh vực nghệ thuật, văn hóa, triết học và xã hội. Nó khuyến khích sự đa dạng và chấp nhận những giá trị khác biệt, đồng thời mời gọi sự tham gia của nhiều yếu tố văn hóa khác nhau vào trong thiết kế.
1.2. Định nghĩa
Kiến trúc hậu hiện đại (Postmodern Architecture) là một phong cách kiến trúc xuất hiện vào những năm 70 và 80 như một phản ứng chống lại các giáo điều và lý tưởng của chủ nghĩa hiện đại và phong cách quốc tế. Đặc trưng bởi sự từ chối các nguyên lý đơn giản và lý thuyết của kiến trúc hiện đại, thay vào đó là sự pha trộn của các yếu tố cổ điển, sự sáng tạo và đôi khi là tính mâu thuẫn.
2. Lịch sử hình thành kiến trúc hậu hiện đại
Chủ nghĩa hậu hiện đại bắt đầu xuất hiện vào những năm 1960 như một sự phát triển từ chủ nghĩa hiện đại. Đây là một phản ứng chống lại sự cứng nhắc, hình thức hóa và thiếu tính đa dạng trong kiến trúc hiện đại, đặc biệt là những thiết kế theo phong cách quốc tế do Le Corbusier và Mies van der Rohe đề xướng.
Kiến trúc sư và nhà lý thuyết Robert Venturi đóng vai trò quan trọng trong lịch sử của kiến trúc hậu hiện đại với tư cách là một trong những tác giả đầu tiên viết về chủ đề hậu hiện đại trong cuốn sách Complexity and Contradiction in Architecture (1966) của ông.
Venturi định nghĩa “Hậu hiện đại là các yếu tố lai tạp hơn là thuần túy, thỏa hiệp hơn là sạch sẽ, bóp méo hơn là thẳng thắn, mơ hồ hơn là rõ ràng, sai lệch cũng như vô nhân tính, nhàm chán cũng như thú vị, thông thường hơn là được thiết kế, thích nghi hơn là loại trừ, thừa thãi hơn là đơn giản, tàn tích cũng như đổi mới, không nhất quán và mơ hồ”.
Kiến trúc hậu hiện đại bắt đầu phổ biến toàn cầu từ thập niên 1980, với những công trình mang phong cách này xuất hiện ở nhiều quốc gia, mỗi nơi mang nét đặc trưng riêng nhưng vẫn giữ bản chất chung.
Tại Việt Nam, phong cách này xuất hiện từ những năm 1990 và phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, với nhiều công trình tiêu biểu như tòa nhà cao tầng, khu thương mại và khu dân cư hiện đại, tạo dấu ấn mới cho đô thị hóa.
3. Các đặc trưng nổi bật của kiến trúc hậu hiện đại
3.1. Pha trộn đa dạng các phong cách và hình thức khác nhau
Kiến trúc hậu hiện đại đặc trưng bởi sự phá vỡ các quy chuẩn của phong cách kiến trúc truyền thống, hướng đến sự tự do và sáng tạo trong việc kết hợp các yếu tố từ nhiều trường phái kiến trúc khác nhau.
Thay vì tuân theo các nguyên tắc cứng nhắc, các kiến trúc sư hậu hiện đại thường chọn cách pha trộn giữa các phong cách từ cổ điển đến hiện đại, thậm chí là sự kết hợp với những yếu tố văn hóa, dân tộc, hay những hình thức khác biệt.
Robert Venturi khẳng định rằng “Less is a bore” (Ít hơn là một nỗi chán chường) nhằm phản bác lại châm ngôn “Less is more” (Ít hơn là nhiều) của Mies van der Rohe – một trong những đại diện của Chủ nghĩa Hiện đại.
Venturi cho rằng sự giới hạn quá mức trong thiết kế sẽ tạo ra không gian thiếu sáng tạo và sống động, và do đó, việc pha trộn phong cách là cách để kiến trúc trở nên mới mẻ và hấp dẫn hơn.
3.2. Sự sử dụng màu sắc táo bạo
Trong kiến trúc hậu hiện đại, màu sắc không chỉ đơn thuần là yếu tố trang trí mà trở thành một phương tiện để thể hiện tính cá nhân, sự sáng tạo và phá vỡ các nguyên tắc đơn điệu của các phong cách trước đó.
Màu sắc táo bạo, đôi khi không tuân thủ những quy luật về sự phối hợp hài hòa, chính là cách các kiến trúc sư thể hiện sự tự do trong tư duy sáng tạo, làm nổi bật tính thẩm mỹ và tính độc đáo của công trình.
Sự sử dụng màu sắc mạnh mẽ có thể bao gồm việc kết hợp những gam màu tương phản hoặc sử dụng các màu sắc hiếm gặp trong kiến trúc truyền thống, nhằm tạo điểm nhấn mạnh mẽ cho không gian.
3.3. Tôn vinh bất đối xứng và ngẫu hứng
Một đặc trưng quan trọng khác của kiến trúc hậu hiện đại là sự tôn vinh bất đối xứng, điều mà chủ nghĩa hiện đại từng tìm cách tránh né. Thay vì theo đuổi sự cân đối và hài hòa như trước, kiến trúc hậu hiện đại chấp nhận và thậm chí ca ngợi những sự lệch lạc và không cân xứng.
Điều này tạo nên sự ngẫu hứng trong việc thiết kế, nơi không gian và hình khối có thể được tổ chức theo một cách tự do, phi tuyến tính, tạo nên những trải nghiệm mới mẻ cho người sử dụng. Bất đối xứng không chỉ là yếu tố hình thức mà còn là phương tiện thể hiện sự đa dạng và sáng tạo vô tận trong kiến trúc.
3.4. Kết hợp giữa cũ và mới
Kiến trúc hậu hiện đại không chỉ dựa vào những yếu tố đương đại mà còn rất chú trọng vào việc hòa quyện giữa các yếu tố cổ điển và hiện đại.
Sự kết hợp giữa những chi tiết truyền thống và công nghệ hiện đại tạo ra một không gian có chiều sâu về mặt lịch sử và văn hóa. Đây là cách thức kiến trúc không chỉ bảo tồn mà còn làm sống lại các giá trị cổ điển trong bối cảnh hiện đại, tạo nên sự kết nối giữa quá khứ và tương lai.
3.5. Sự đa dạng về hình dáng và vật liệu
Kiến trúc hậu hiện đại không còn bó hẹp trong những hình thức hình học chuẩn mực của phong cách hiện đại, mà mở rộng ra với sự đa dạng về hình dáng và kết cấu. Các công trình có thể mang những hình dạng phi truyền thống, từ các đường cong mềm mại đến các góc cạnh lạ mắt, không theo bất kỳ quy luật hình học nào.
Cùng với đó, sự kết hợp đa dạng về vật liệu như kính, bê tông, thép, gỗ, nhựa… mang đến những khả năng sáng tạo vô hạn, tạo ra những không gian mang tính chất độc đáo, mới lạ, đồng thời cũng làm cho công trình trở nên gần gũi với thiên nhiên và môi trường sống.
4. Các nguyên lý thiết kế phong cách kiến trúc hậu hiện đại
4.1. Nguyên lý bối cảnh
Nguyên lý bối cảnh trong kiến trúc hậu hiện đại nhấn mạnh sự kết nối giữa công trình và môi trường xung quanh. Thay vì tách biệt công trình với không gian ngoài trời, các kiến trúc sư chú trọng đến việc hòa nhập và phản ánh những đặc điểm văn hóa, lịch sử, xã hội, và tự nhiên của khu vực nơi công trình tọa lạc.
Bối cảnh không chỉ được hiểu theo nghĩa vật lý mà còn là yếu tố về không gian văn hóa và lịch sử. Các kiến trúc sư hậu hiện đại thường áp dụng nguyên lý này để tạo ra những công trình phản ánh hoặc tương tác với không gian xung quanh, đồng thời tạo ra sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại.
4.2. Nguyên lý ẩn dụ
Nguyên lý ẩn dụ trong kiến trúc hậu hiện đại tập trung vào việc sử dụng hình ảnh, biểu tượng hoặc các yếu tố thiết kế mang tính ẩn dụ để truyền tải thông điệp hoặc tạo ra một sự kết nối cảm xúc sâu sắc với người xem. Các kiến trúc sư sử dụng hình khối, vật liệu, màu sắc, và chi tiết trang trí để gợi lên các liên tưởng và ý tưởng vượt ra ngoài vẻ bề ngoài của công trình.
Ví dụ, một công trình có thể sử dụng hình ảnh của thiên nhiên, lịch sử hoặc các yếu tố văn hóa để tạo ra những thông điệp tiềm ẩn, kích thích sự sáng tạo và trí tưởng tượng của người sử dụng.
4.3. Nguyên lý trang trí
Nguyên lý trang trí trong kiến trúc hậu hiện đại đặc biệt quan tâm đến việc sử dụng các yếu tố trang trí không chỉ nhằm mục đích thẩm mỹ mà còn để thể hiện sự sáng tạo và cá tính riêng trong thiết kế. Các chi tiết trang trí, mặc dù đôi khi có thể bị xem là thừa thãi trong các phong cách trước đó như chủ nghĩa hiện đại, lại trở thành một phần quan trọng của kiến trúc hậu hiện đại.
Kiến trúc hậu hiện đại là sự kết hợp táo bạo giữa truyền thống và hiện đại, mở ra không gian sống và làm việc đầy sáng tạo, phản ánh tinh thần tự do của thời đại. ICADVietnam – Văn phòng sáng tạo hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quan, giúp bạn hiểu thêm về phong cách kiến trúc độc đáo này.
CÔNG TY CỔ PHẦN KIẾN TRÚC VÀ XÂY DỰNG ICAD VIỆT NAM
Địa chỉ: Tầng 2, Số 7 Ngõ 282 Kim Giang – Đại Kim – Hoàng Mai – Hà Nội
Hotline: 0983.141.283
Website: https://icadvietnam.vn/
